มีเรื่องเล่าขานตั้งแต่เริ่มตัดถนนสุรวงศ์ถึงบ้านหลังใหญ่ใต้ต้นบุนนาค ซึ่งเป็นเรือนครึ่งตึกครึ่งไม้ 2 ชั้นที่แปลกตาด้วยสถาปัตยกรรมสไตล์โคโลเนียลวิกตอเรียที่สะท้อนความหรูหราและได้รับความนิยมเป็นอย่างมากในชนชั้นสูงสมัยปลายรัชกาลที่ 5 ต่อเนื่องมาในรัชกาลที่ 6
และตำนานบทใหม่ของบ้านเก่าร้อยปีหลังนี้เริ่มต้นขึ้นอีกครั้งจากบ้านพักอาศัยมาสู่ร้านอาหารไทย บ้านสุริยาศัย ที่ได้รับการแนะนำในคู่มือ ‘มิชลิน ไกด์’ ฉบับประเทศไทย ประจำปี 2565 ซึ่งทำหน้าที่นำประวัติศาสตร์บางช่วงบางตอนของบ้านสกุลบุนนาค ซึ่งเป็นสายสกุลที่มีบทบาทคู่กับกรุงรัตนโกสินทร์มาอย่างยาวนาน สู่ร้านอาหารที่เสิร์ฟตำนานและประวัติศาสตร์ในทุกคำ
จุดเริ่มต้น
บ้านสุริยาศัยต้อนรับผู้มาเยือนด้วยความร่มรื่นของต้นไม้ใหญ่และตัวบ้านสีขาวที่ยังคงอนุรักษ์โครงสร้างเดิมของบ้านเมื่อร้อยกว่าปีก่อนไว้ทุกประการ สันนิษฐานว่าบ้านหลังนี้ออกแบบโดยช่างชาวอิตาเลียนในกลุ่มช่างที่มาดำเนินการก่อสร้างพระที่นั่งอนันตสมาคม ตัวบ้านสร้างขึ้นในช่วงที่มีการตัดถนนสุรวงศ์ โดยให้ชื่อว่า “บ้านสุริยาศัย” มีความหมายถึง “สุริยะ” ซึ่งเป็นตราประจำตระกูลบุนนาค และ “อาศัย” อันหมายถึงที่พำนักของตระกูลบุนนาค
จากบ้านพักในตำนานแห่งถนนสุรวงศ์สู่การอนุรักษ์ครั้งใหญ่ เปลี่ยนโฉมสู่ร้านอาหารและบาร์ภายใต้ชื่อเดิมคือ “บ้านสุริยาศัย” ซึ่งไม่ได้เสิร์ฟแค่อาหารไทยรสดั้งเดิมแต่บ้านสุริยาศัยยังเสิร์ฟเครื่องดื่มไทยสไปซ์รัมในชื่อ “แม่โขง” ซึ่งเป็นสุราคู่ประเทศไทยมากว่า 80 ปี
อาหารสกุลไทย
ที่บ้านสุริยาศัย อาหารไทยโบราณหากินยากจากสำรับสกุลต่าง ๆ ถูกรวบรวมไว้และปรุงแต่งโดยยึดเทคนิคครัวไทยแบบดั้งเดิม เช่น ต้มยำกุ้ง ก็ใช้เพียงน้ำเปล่ากับเครื่องสมุนไพรสดของไทย และใช้สีแดงจากมันกุ้งเท่านั้นมาสร้างสีสัน
นอกจากการอ้างอิงอาหารมาจากตำราอาหารโบราณของแม่ครัวที่ขึ้นชื่อแห่งยุคก่อนแล้ว จุดเด่นของอาหารที่นี่คือการยึดโยงวัตถุดิบตามฤดูกาลของไทย จัดเสิร์ฟเป็นอาหารตามฤดูกาลอย่างไทยโบราณ เช่น ในฤดูร้อน ที่นี่เสิร์ฟข้าวแช่ที่นำเครื่องเคียงของข้าวแช่เพชรบุรีมารวมกับความประณีตอย่างข้าวแช่ชาววัง ร่วมด้วยปลาแห้ง-แตงอุลิดในกระทงนิล อาหารว่างไทยโบราณที่เทียบเคียงได้กับการกินแฮมรมควันคู่ความสดชื่นของแตงไทย
นอกจากนี้ยังมีเมนูซิกเนเจอร์ที่เสิร์ฟทุกฤดูกาลอย่างขนมเบื้องแย้มโอษฐ์ ที่ปรับสูตรมาจากขนมเบื้องอ้าปากของสำรับสายสกุลพนมวัน เสิร์ฟคู่อาจาดใส่ขิงที่แตกต่างจากอาจาดทั่วไป และมัสมั่นสูตรเฉพาะที่ใส่ทั้งผลส้มซันควิกและผิวส้มซ่า เม็ดบัวหลวง ตุ๋นเนื้อน่องลาย 3-4 ชั่วโมง ปรุงครบรส หวาน เปรี้ยว เผ็ดร้อน ไม่เพียงเท่านั้น ทางร้านยังเสิร์ฟอาหารที่คนรุ่นก่อนเคยทำกินในบ้านแต่กลับหากินยากในปัจจุบันอย่างยำใหญ่ โดยที่ครัวบ้านสุริยาศัยเสิร์ฟยำใหญ่สูตรท่านผู้หญิงกลีบ มหิธร ซึ่งเป็นยำใหญ่โบราณที่ไม่ใส่พริกแต่ก็เผ็ดร้อนได้
ตำนานที่เข้ามาเปลี่ยนประวัติศาสตร์สุราไทย
อย่างที่กล่าวไว้ว่าบ้านสุริยาศัยไม่ได้เสิร์ฟแค่อาหารไทย แต่ยังเสิร์ฟเครื่องดื่มสุราไทย “แม่โขง” สไปซ์รัมสัญชาติไทยที่เริ่มต้นเปิดปฐมบทขึ้นใน พ.ศ. 2484 โดยใช้ชื่อ “แม่โขง” ที่เชื่อมโยงถึงความยิ่งใหญ่ของสายน้ำโขงที่เป็นเหมือนหัวใจแห่งความอุดมสมบูรณ์ของอุษาคเนย์ ทั้งยังได้แรงบันดาลใจมาจากเพลงปลุกใจชื่อ “ข้ามโขง” ประพันธ์โดยหลวงวิจิตรวาทการ เพื่อให้คนไทยเกิดความรักและความสามัคคีกันในประเทศ สู่แรงบันดาลใจให้กรมสรรพสามิตนำมาตั้งชื่อสุรา “แม่โขง” ผลิตที่โรงงานสุราบางยี่ขัน เพื่อทดแทนการนำเข้าวิสกี้จากต่างชาติ บรรจุในขวดแก้วสีเขียว และเปลี่ยนเป็นขวดใสคลาสสิกในอีก 10 ปีต่อมา พร้อมกับการพัฒนาสู่พรีเมียมไทยสไปซ์รัมที่มีอัตลักษณ์เฉพาะที่มาพร้อมกับตำนานการกำเนิดสุราไทย
บาร์แสนสวยกับประวัติศาสตร์ความภาคภูมิของไทย
สิ่งที่ทำให้บ้านสุริยาศัยแห่งนี้ต่างจากบ้านในยุคเดียวกันไม่ใช่แค่การผสมผสานระหว่างโครงสร้างโคโลเนียลตะวันตกและงานไม้ฉลุลายอ่อนช้อย รวมถึงงานช่องลมแบบบ้านไทยเท่านั้น แต่บ้านหลังนี้ยังวางแผนผังเป็นรูปตัว L ซึ่งปัจจุบันเชื่อมต่อสู่บริเวณต่าง ๆ ทั้ง Content Bar, Cigar Room และ Tea Room
โดยในส่วนของ Content Bar นั้นไม่ได้เป็นแค่บาร์เครื่องดื่ม แต่ยังเป็นบาร์ที่อยู่ท่ามกลางประวัติศาสตร์สุราไทยยุคแรกเริ่ม ซึ่งนำมาถ่ายทอดในรูปแบบกึ่งบาร์กึ่งพิพิธภัณฑ์ สะท้อนประวัติสุราไทยแบรนด์ “แม่โขง” อันขึ้นชื่อที่เริ่มต้นผลิตจากโรงงานสุราบางยี่ขัน ตำนานโรงงานสุราแห่งแรกของประเทศไทยที่เริ่มเปิดสายพานการผลิตใน พ.ศ. 2484 และดำเนินการผลิตให้เป็นสปิริตอันภาคภูมิใจของคนไทยมาครบรอบ 80 ปีแล้ว
และแน่นอนว่าเมื่อได้มานั่งอยู่ท่ามกลางสถานที่แห่งประวัติศาสตร์ทั้งตัวบ้านสุริยาศัยและตำนานแม่โขง ก็ต้องไม่พลาดที่จะฉลองความเป็นตำนานด้วยค็อกเทลจากรัมไทยที่โดดเด่นด้วยรสชาติของสไปซ์รัม เปรียบได้กับ “The Spirit of Thailand” ซึ่งที่ Content Bar มีค็อกเทลจากแม่โขงให้เลือกมากกว่า 15 เมนู
“ขุนศึก” ค็อกเทลซิกเนเจอร์ที่ได้รางวัลชนะเลิศ Mekhong Thai Spirit Cocktails 2017 โดดเด่นด้วยกลิ่นรสและความร้อนแรงของสมุนไพรไทยไม่ว่าจะเป็นอบเชย กระวาน ขิง ข่า กานพลู ตะไคร้ ใบโหระพา เข้ากันได้ดีกับตำนานรัมไทยอย่างแม่โขงที่ชัดเจนด้วยกลิ่นวานิลลาและคาราเมล เสิร์ฟในแก้วทองเหลืองเย็นฉ่ำที่มีดาบและพวงมาลัยคล้องมา สื่อถึงนักรบไทยโบราณที่ดื่มน้ำจัณฑ์เพื่อสร้างขวัญและเสริมความฮึกเหิมก่อนออกรบ
ส่วนใครที่ต้องการความสดชื่น “อัสดง” ใช้ความเปรี้ยวของวัตถุดิบคู่ครัวไทยอย่างน้ำมะขามเปียกมาจับคู่กับรัมแม่โขง และที่จะพลาดไม่ได้คือ “มะเน็ด” เครื่องดื่มที่ได้แรงบันดาลใจมาจากน้ำมะนาวของไทยในอดีตซึ่งก็คือน้ำมะเน็ด โดยดึงเอกลักษณ์ความเปรี้ยวของเสาวรสมาจับคู่กับความเผ็ดร้อนเบา ๆ จากความหวานของน้ำผึ้งและแม่โขงสไปซ์รัมที่โดดเด่นด้วยกลิ่นรสของเครื่องเทศสมุนไพร เรียกว่าเป็นการจิบเครื่องดื่มที่มีทั้งตำนานของสปิริตไทยอย่างแม่โขงที่ฉลองครบ 80 ปีเคล้ากับตำนานแห่งบ้านสุริยาศัยไปพร้อมกันได้อย่างดิบดี
บ้านสุริยาศัยตั้งอยู่ที่ 174 ถนนสุรวงศ์ แขวงสุริยวงศ์ เขตบางรัก กรุงเทพฯ โทร. 06 5931 4338 และ 0 2237 8889 www.baansuriyasai.com ห้องอาหารเปิดบริการทุกวัน เวลา 11.00-15.00 น. และ 17.00-22.00 น. Tearoom เปิดบริการทุกวัน เวลา 10.00-18.00 น. และ Content Bar เปิดบริการทุกวัน เวลา 18.00-01.00 น.
ภาพเปิด: © อนุวัฒ เสนีวงศ์ ณ อยุธยา / MICHELIN Guide Thailand
