Planet vs Plastics is het thema van Earth Day 2024. Een topic dat gericht is op het verminderen en uiteindelijk elimineren van de productie van kunststoffen voor eenmalig gebruik die onze natuur beschadigen. En daar stopt het niet bij. Het wil ook het bewustzijn vergroten rond de gevolgen voor de gezondheid van de mens. Terwijl ons gebruik en de afvalverwerking van plastic de laatste jaren onder de aandacht zijn gebracht – met veel nadruk op de invloed die het heeft op wilde dieren – wordt er veel minder stilgestaan bij de gevolgen voor de menselijke gezondheid. Bij het afbraakproces van plastic tot microplastic komen giftige chemicaliën vrij die niet alleen terechtkomen in de lucht die we inademen, maar ook in ons voedsel en ons water.
"Het woord milieu gaat over wat je omringt. In het geval van plastic zijn we het product zelf geworden. Het stroomt door onze bloedbanen, hecht zich aan onze interne organen en draagt zware metalen met zich mee waarvan bekend is dat ze kanker en ziekten veroorzaken," aldus Kathleen Rogers, voorzitter van EARTHDAY.ORG.
Volgens de organisatoren van Earth Day is de productie van plastic inmiddels gegroeid tot meer dan 380 miljoen ton per jaar, waarbij er in de afgelopen tien jaar meer plastic is geproduceerd dan in de hele 20ste eeuw. En ondanks de toegenomen bewustwording zal dat cijfer alleen maar toenemen.
Dit probleem dringt door in alle aspecten van de samenleving, maar is misschien wel het duidelijkst voor de alledaagse consument als het gaat over eten en drinken: van de plastic kant-en-klare maaltijden en keukenreinigingsproducten die we in de supermarkt kopen tot de plastic tassen waarin we onze boodschappen mee naar huis nemen, van de koffiebekertjes en flesjes water die we onderweg naar ons werk kopen tot de huishoudfolie die we rond onze restjes of lunchpakket wikkelen.
De afgelopen jaren is er in onze contreien veel gedaan om het aantal plastic tassen voor eenmalig gebruik terug te dringen en over te stappen op papieren tasjes. Denk aan de heffing van een tasjesheffing en het promoten van tassen die veel langer moeten meegaan. Vorig jaar werden er wereldwijd echter nog meer dan vijfhonderd miljoen plastic tassen geproduceerd.
Veel van deze tassen worden slechts eenmalig gebruikt, voor een ritje van de winkel naar huis. Ze hebben een levensduur van slecht enkele minuten, maar wel een invloed op onze omgeving die eeuwen beslaat. En zelfs als ze eenmaal uiteengevallen zijn, is hun aanwezigheid nog steeds voelbaar, omdat hun minuscule deeltjes – microplastics – nog steeds in elke hoek van de planeet te vinden zijn.
De makkelijkste en meest directe impact die we kunnen hebben is door een herbruikbare drinkfles te kopen. Het helpt trouwens niet alleen de planeet te redden, het is ook kosteneffectief! In het Verenigd Koninkrijk werd bijvoorbeeld het ‘Refill-programma gelanceerd, een initiatief dat ondertussen uitgebreid werd naar vele andere landen. Het moedigt winkels en eetgelegenheden aan om gratis kraanwater bij te vullen voor het publiek. Op de Refill-app vindt u de dichtstbijzijnde plekken waar u kunt bijvullen. Maar er zijn ook lokale initiatieven, zoals restaurant Savage in Elsene, waar u een waterfles kunt aankopen en deze bij elke gelegenheid gratis kunt bijvullen aan hun Robinetto-tap.
Van de dagelijkse eet- en drinkgewoonten van elk individu tot de horeca als geheel, er zijn genoeg stappen die we allemaal kunnen nemen om een betere toekomst te creëren. Earth Day dient als een geheugensteuntje voor ons allemaal.
De groene ster van MICHELIN werd in 2021 gelanceerd in België, Luxemburg en Nederland, en zet chefs en restauranthouders in de schijnwerpers die de norm zetten als het gaat om duurzame keukenpraktijken. Deze restaurants bewijzen dat gastronomische uitmuntendheid niet ten koste hoeft te gaan van het milieu, omdat ze eetervaringen bieden die culinaire verdiensten combineren met inzet en respect voor het milieu.
Hieronder laten we twee chefs uit België en Nederland aan het woord die ons meer vertellen over hun plasticbeleid.
Nils Proost van Neon in Lier:
“Eerst en vooral moet ik zeggen dat ik er gek van word dat tegenwoordig zowat al de groenten en het fruit in de winkel verpakt zijn in plastic. Ga je bij boeren langs, dan heb je dat allemaal niet. In de commerciële groenteteelt moet alles langer vers gehouden worden en dan wordt met plastic gewerkt. Daarom roep ik graag op om bij je lokale boer langs te gaan, naar dat boerenwinkeltje aan het erf, waar alles gewoon uitgestald ligt en ook nog eens kraakvers is.”
“Als chef is het moeilijk om volledig plasticvrij te zijn. Uiteraard gaan we alles zo uitvoering mogelijk recycleren, en waar het kan, gaan we het gebruik van plastic vermijden. Vlees op lage temperatuur garen, gebeurt in vacuümzakken, waardoor je in een maand wel honderd of zelfs tweehonderd van die zakken moet gebruiken. Daarom gaan wij bijvoorbeeld liever spelen met vuur, barbecueën of stomen, wat ook meteen een andere smaaksensatie geeft.”
Josephien Blom van Héron in Utrecht:
“We zijn elke dag bezig met het zo min mogelijk gebruiken van plastic, maar er blijft altijd ruimte voor verbetering. Het blijft een uitdaging. We gebruiken bijvoorbeeld herbruikbare spuitzakken. Dat levert niet het grootste werkgemak op, maar je wint er qua duurzaam werken wel veel mee. Elke avond doen we ook alles in herbruikbare potjes en dekken we af met een deksel. We gebruiken dus niet die grote rollen folie om alles te omwikkelen. Een relatief makkelijke oplossing die eigenlijk iedereen zou kunnen inzetten. Het begint bij het aanpassen van gewoontes. Denk eens even niet enkel aan je gemak en kijk naar wat voor winst je kan maken met bepaalde veranderingen.”
