In de jaren 1600 had Amsterdam een ongeëvenaard commercieel succes bereikt. Maar terwijl in andere grote Europese steden op dat moment barokke paleizen en kastelen voor de adel en het koningshuis werden gebouwd, bleef in Amsterdam veel van de rijkdom in handen van de kooplieden. Dankzij de specerijen en andere kostbare goederen uit de bekende wereld droegen deze kooplieden aanzienlijk bij aan de groei van hun stad, voor hun eigen gewin. Dit is de reden waarom de Nederlandse barokarchitectuur soberder en bescheidener is dan de overdadige en uitbundige versies die in de rest van het continent te vinden zijn. Dit geldt met name voor grachtenpanden, waar functionaliteit net zo belangrijk was als vorm.
Grachtenpanden waren meer dan huizen. Ze dienden ook als pakhuis voor allerlei goederen. Volgens Russell Shorto, een historicus die gespecialiseerd is in de stad, kon een koopman die een grachtenpand bezat "van China of Japan naar Amsterdam varen en zijn salon terugvinden zonder ooit aan land te komen." De bovenste verdiepingen werden gebruikt om goederen op te slaan die waren meegebracht van reizen, net als een haak die aan de bovenkant van het gebouw was bevestigd (die nog steeds overal in Amsterdam op daken te zien is). Die werd gebruikt om de goederen van de boten te hijsen, zodat de smalle, lastige trappen niet gebruikt hoefden te worden en er meer ruimte overbleef voor de woonkamers.
De gebouwen uit deze periode staan er nog steeds en belichamen een bouwstijl die nauw met de stad verbonden is. Deze smalle, soms onregelmatige huizen worden weerspiegeld in het rustige, donkere water van de grachten en bieden een bijna onwerkelijk beeld met hun sierlijke gevels en pittoreske puntgevels. Met het verstrijken van de tijd zijn ze alleen maar in waarde gestegen. Grachtenpanden zijn vandaag bijzonder gewild en zijn één voor één getuigen van het verleden en heden van Amsterdam. Voor bezoekers is er geen betere plek om de ziel van de stad te voelen.
In The Hoxton Amsterdam, dat bestaat uit vijf met elkaar verbonden grachtenpanden, krijgt u de indruk een paar centimeter gegroeid te zijn. De lage plafonds van de vijfde verdieping zijn namelijk niet aangepast aan mensen die langer zijn dan de gemiddelde 17de-eeuwse koopman. En als u door de gangen dwaalt, merkt u een paar onregelmatigheden in de vloer op. Onvolkomenheden die The Hoxton tijdens de renovatie had kunnen wegwerken, maar in een grachtenpand is het niet de bedoeling om perfectie na te streven. Zelfs in de luxe van een boetiekhotel zijn het deze excentrieke accenten die de plek persoonlijkheid geven en bezoekers aantrekken die op zoek zijn naar een authentieker adres dan een ketenhotel met een fitnessruimte.
Dat is ook de reden waarom de kamers van de Hoxton zich uitstrekken van de originele balkenzolder tot de ruimere ruimtes eronder, met visgraat parketvloeren en knipogen naar het verleden van de locatie, waar ooit de burgemeesterswoning was gevestigd. Er kan echter niet gezegd worden dat The Hoxton, of welk ander grachtenpand dan ook, een verouderde omgeving heeft. De enorme lobby, licht en modern, beslaat de hele breedte van de gevel en wordt ingenomen door de gemeenschappelijke ruimten waar het hotel bekend om staat, met een helder, levendig restaurant dat wordt bezocht door zowel bewoners als lokale gasten.
Het Pulitzer Amsterdam is een waar labyrint dat bestaat uit 25 met elkaar verbonden huizen en het grootste grachtenpand van de stad. De resoluut moderne, chique inrichting verbergt alomtegenwoordige verwijzingen naar de geschiedenis van de plek. De kleur van de muren en tapijten geeft aan dat je van het ene grachtenpand naar het andere gaat, de kamers zijn een levendig eerbetoon aan de Nederlandse Gouden Eeuw. Het hotel wijdt zijn 'Buitengewone Suites' aan denkbeeldige vroegere bewoners, met decors geïnspireerd op personages zoals de 'Boekenverzamelaar' wiens kamer zoveel boeken bevat dat sommige zijn gebruikt om een deurboog te vormen. In andere kamers wordt de geschiedenis eenvoudiger opgeroepen. De houten hoofdeinden zijn bijvoorbeeld geïnspireerd op de gevels die typisch zijn voor grachtenpanden.
Hoxton en Pulitzer zien er misschien uit als grote hotels, maar uit hoeveel grachtenpanden ze ook bestaan, het zijn nog steeds oude familiehuizen en bijpassende ruimtes, met hun grote ramen en originele kenmerken, die een gastvrije sfeer hebben behouden. Het is nog steeds een ervaring die de warmte van een bed & breakfast combineert met de anonimiteit van een luxehotel.
Aan de Keizersgracht vindt u twee van de kleinste grachtenpanden in de MICHELIN Gids hotelselectie, op slechts een paar meter van elkaar. The Pavilions Amsterdam, The Toren en Canal House dateren uit de 17de eeuw en bieden bezoekers een charmante lobby aan de voorkant en een rustige groene tuin aan de achterkant, twee typische kenmerken van grachtenpanden.
In elk grachtenpand is de ervaring resoluut hedendaags. Maar dit zijn plaatsen waarvan de wortels de stabiliteit van de hele stad garanderen. De grachtenpanden rusten op de modder en het zand van de nieuwe kanalen, en daaronder zijn houten palen geslagen in het veen, het werk van 17de-eeuwse immigranten die werden gevoed door bier en volksliederen. Zo'n 20 kilometer land bleef stevig tot op de dag van vandaag dankzij de uitbreiding van de Gouden Eeuw. De zee zelf maakte plaats voor deze huizen en zonder hen zou een groot deel van Amsterdam er niet meer zijn. Als je dit allemaal weet, is het gemakkelijk te begrijpen waarom het verleden overal aanwezig is, tot bij het ontbijt.
"Ik wilde de geschiedenis van deze huizen weergeven, maar ook de handel die Nederland zo succesvol heeft gemaakt," zegt Jessica Frankopan, oprichter en ontwerper van Canal House. Haar hotel hangt vol met schilderijen en portretten die harmonieus opgaan in het donkere, contemplatieve decor dat is ontworpen door de 20ste-eeuwse Nederlandse ontwerper Marcel Wanders. “Ik wilde een decor creëren dat net zo luxueus was als in de 18de eeuw, het grote tijdperk waarin stoffen uit alle windstreken werden aangevoerd."
Comfortabel zittend in de tuin van Canal House, voor een tafel vol stroopwafels en croissants, is het gemakkelijk om jezelf voor te stellen als een Amsterdamse bourgeois in de jaren 1600, met kasten vol meegebrachte snuisterijen van over de hele wereld, het kanaal gebruikend als toegangspoort tot verre en exotische bestemmingen... Want als er één advies is om mee te nemen uit deze regels, los van alle historische en architectonische overwegingen, dan is dat het volgende: neem vooral een kamer met uitzicht.
Hoofdfoto © Pulitzer Amsterdam
