Het is een uitdaging om een architectonische vorm te vinden die zo sterk met zijn locatie wordt geassocieerd als de grachtenpanden van Amsterdam. Het beeld van de smalle, soms scheve huizen wordt 's nachts weerspiegeld in het donkere water. Hun sierlijke gevels en schilderachtige puntgevels vormen een surrealistisch beeld dat op de rustig stromende grachten is geschilderd. De tijd heeft ze alleen maar mooier gemaakt. Tegenwoordig staan de grachtenpanden op de meest begeerde locaties, elk een venster op het verleden en het heden van Amsterdam. Voor een bezoeker is er geen betere plek om de ziel van de stad te voelen.
Zelfs het beeld van Amsterdam als een wonderland van legale zonden is onlosmakelijk verbonden met deze iconische architectuur. Men kan zeggen dat het Nederlandse concept van gedogen – het officieel niet handhaven van bepaalde wetten, het meest bekend in de toepassing op coffeeshops en red-light districts – zijn wortels vindt in de eeuwenoude Nederlandse strijd tegen de zee. Sinds zijn oprichting is dit een plek die al zijn energie heeft moeten steken in het redden van land van de ondergang in de oceaan. Morele discussies konden wachten, het land had dringendere zaken, zoals het bouwen van de dammen en dijken die deze natie nog steeds op het droge houden. Het concept van liberalisme zou in deze stad zijn ontstaan, mede dankzij die concessies aan het individualisme. Net als de eerste aandelenmarkt.
De commerciële Gouden Eeuw van het land versterkte alleen maar het terzijde schuiven van bepaalde morele subjectiviteiten ten gunste van samenwerking. Tegen de 17de eeuw had Amsterdam een ongeëvenaard commercieel succes bereikt. Maar terwijl andere steden in Europa de eeuw doorbrachten met het bouwen van barokke paleizen en kastelen voor edelen en koninklijke families, bleef in Amsterdam een enorme hoeveelheid rijkdom in handen van de koopmansklasse. Gefinancierd door specerijen en andere rijkdommen uit de bekende wereld, ondernamen deze inwoners een enorme inspanning om hun bloeiende stad uit te breiden – voor zichzelf. Als gevolg daarvan was de Nederlandse barokke architectuur soberder en ingetogener dan de opzichtige, ornamentele versie die het continent overspoelde. Dat is duidelijk te zien aan de beroemde grachtenpanden, waar functionaliteit net zo belangrijk moest zijn als vorm.
De grachtenpanden waren niet alleen woningen. Ze waren tegelijkertijd opslagplaatsen voor allerlei soorten voorraden. Een koopman met een grachtenpand “kon vanuit China of Japan naar Amsterdam varen, zijn voorkamer binnenstappen en onderweg amper vaste grond raken,” schrijft stadshistoricus Russell Shorto. Op de bovenste verdiepingen werden de meegebrachte goederen opgeslagen, terwijl een haak aan de bovenkant van het gebouw (die nog steeds op veel plekken aanwezig is als u in Amsterdam omhoog kijkt) ze rechtstreeks uit de boot hees om de smalle, nauwelijks bruikbare trappen te omzeilen, waardoor het huis zelf meer ruimte kreeg.
In de MICHELIN selectie liggen de meest klassieke grachtenpandhotels op tien minuten loopafstand van elkaar, in de toepasselijk genaamde Grachtengordel. De drie belangrijkste grachten van de stad – de Prinsengracht, Herengracht en Keizersgracht – werden in het begin van de 17de eeuw met de hand uitgegraven voor de goed gecoördineerde uitbreiding van de stad, en zo genoemd om rijke handelaren aan te trekken. Ze slingeren door de stad en werden aangelegd in combinatie met zo'n 3000 grachtenpanden voor de opkomende en bloeiende koopmansklasse.
Tegenwoordig worden de diepe percelen, ruime kamers en achtertuinen die deze hybride persoonlijke en professionele ruimtes kenmerkten, op uiterst creatieve wijze gebruikt. De prachtige gevels spreken voor zich. Het zijn de eigenaardigheden binnenin die hen onderscheidt.
In The Hoxton Amsterdam, een verzameling van vijf aaneengeschakelde grachtenpanden, krijgt u bij het inchecken het duidelijke gevoel dat u wordt getaxeerd. En dat is ook zo. Gasten die langer zijn dan de gemiddelde 17de-eeuwse koopman, worden namelijk meteen overgeplaatst van de vijfde verdieping met zijn lage plafonds. Wanneer u door de gangen loopt, voelt u bepaalde oneffenheden in de vloerplanken onder uw voeten. The Hoxton had deze tijdens de renovatie kunnen repareren, maar perfectie is verre van het doel bij een grachtenpand. Het zijn oude gebouwen, met oude eigenaardigheden. Ondanks de glans van een luxe boetiekhotel, zijn het juist de gebreken die ze authentiek maken en aanbevelenswaardig voor bezoekers die op zoek zijn naar iets echter dan een hotelketen met een fitnessruimte.
De kamers van The Hoxton variëren van zolders onder originele balken tot grotere ruimtes met houten visgraatvloeren en verwijzingen naar het vroegere gebruik van een van deze oude gebouwen als residentie van de voormalige burgemeester. Dit alles wil niet zeggen dat The Hoxton, of enig ander grachtenpandhotel, enigszins versleten aanvoelt. De gigantische, glanzende en moderne lobby strekt zich uit over de hele breedte van het grote voorgebouw en wordt gevuld met de openbare ruimtes waar het merk bekend om staat, zoals een licht en bruisend restaurant waar gasten en locals zich thuis voelen.
Bij Pulitzer Amsterdam, een doolhofachtige verzameling van 25 met elkaar verbonden huizen en het grootste grachtenpandhotel in de stad, zijn overal verwijzingen naar de geschiedenis te vinden onder de gloed van high-end comfort. De vaak wisselende kleur van de muren en tapijten is een knipoog telkens u de drempel van het ene oorspronkelijke grachtenpand naar het andere overschrijdt, en de kamers baden in de glamoureuze geschiedenis van de Gouden Eeuw. De geweldige suites zijn bedacht met vroegere bewoners in gedachten – de kamers zijn geïnspireerd door personages zoals de Boekenverzamelaar, wiens kamer zoveel boeken bevat dat sommige een soort gewelfde deuropening vormen. In andere kamers zijn de historische verwijzingen eenvoudiger. De houten hoofdeinden verwijzen naar de kenmerkende gevels van de grachtenpanden.
The Hoxton en Pulitzer voelen aan als grote hotels, maar hoeveel grachtenpanden er ook aan elkaar zijn gekoppeld, het feit dat dit vroeger gezinswoningen waren, geeft de ruimtes – met hun lange ramen en originele details – een gezellige vibe. In beide hotels is de ervaring in zekere zin een mix tussen de huiselijkheid van een bed & breakfast en de luxueuze anonimiteit van een full-service hotel. Aan de Leidsegracht, een dwarsgracht die de Herengracht en Keizersgracht met elkaar verbindt, hebben onze inspecteurs onlangs een van de kleinste grachtenpandhotels aan onze selectie toegevoegd: The Noblemen.
De eerste eigenaar van wat nu een charmant hotel met 13 kamers is, leefde hier in de 17de eeuw en was een marmerhandelaar – het product van zijn handel siert nog steeds de eerste twee verdiepingen van het hotel. In de daaropvolgende jaren was het pand in handen van een reeks edelen, en de huidige eigenaren – broer en zus – eren hen en hun welvarende buren met verschillende kamers die zijn vernoemd naar deze historische bewoners. Binnenin combineren ze vintage antiek met modern design voor een bijzondere, alleen-in-Amsterdam-ervaring. Een andere nieuwe toevoeging aan onze selectie, Hotel Esthéréa, heeft vergelijkbare 17de-eeuwse wortels. Het hotel is al generaties lang in familiebezit en is uitgegroeid van 12 kamers in één grachtenpand tot 91 kamers verdeeld over vier panden, waarvan vele met een prachtig uitzicht op de Singel.
De ervaring in elk grachtenpand is onmiskenbaar actueel. Maar dit zijn plekken waar de fundering van het huis zelf de wortels van de stad in stand houdt. Dat is geen overdrijving. De grachtenpanden rusten op modder en zand die uit de nieuwe grachten zijn gegraven, en daaronder ligt een stapel houten palen die in de drassige veengrond zijn geslagen, het werk van 17de-eeuwse immigranten die werden aangedreven door bier en luidruchtige liederen. Ongeveer twintig kilometer land is vandaag de dag stevig dankzij de uitbreiding in de Gouden Eeuw. De zee zelf maakte plaats voor deze huizen, en zonder deze huizen zou een groot deel van Amsterdam niet bestaan. Als u dat weet, kan het verleden niet anders dan doorsijpelen in uw ervaring met de stad.
Wanneer u vanuit een van de typische Amsterdamse grachtenpandhotels aan een tafel vol stroopwafels en croissants uitkijkt over een tuin, is het moeilijk om u niet voor even een bourgeois Amsterdammer uit de 17de eeuw te wanen, met een kast vol snuisterijen die u van over de hele wereld hebt meegebracht, en een gracht voor de deur die toegang biedt tot verre en exotische oorden. Want ondanks alle geschiedenis en architectonische hoogstandjes is er één ding dat alle grachtenpanden met elkaar verbindt. Duizend woorden later is onze aanbeveling simpel: neem een kamer met een uitzicht.
Boek de beste hotels in Amsterdam via de MICHELIN Gids
Hoofdfoto: Esthéréa
